†

Redakcja strony 01.05.2014;  częściowa aktualizacja 17.05.2019.
Uwaga, ze względu na dość często napływające wyniki badań
archeologicznych i genetycznych, niniejsza strona
będzie poprawiana lub uzupełniana.

Genetyczna historia Europy epoki lodowcowej,
od około 40.000 do 7.000 lat temu, i później.
Europejski i indoeuropejski początek Polski
Epoka lodowcowa datowana jest na 115-12 tys. lat temu;
okres międzylodowcowy, interglacjał, podobny do naszych warunków klimatycznych, 55-25 tys. lat przed Chrystusem;
okres największego zlodowacenia (Last Glacial, Maxcimum, LGM)  to lata około 24.500 - 17.000 lat przed Chrystusem;
okres polodowcowy - od 12.500 lat przed Chr. do dziś.

I. Początek osadnictwa w Europie
Europa epoki lodowcowej (przed LGM)

Autosomalne DNA paleolitycznego Człowieka z Ust'Ishim na Syberii Zachodniej
z około 45.000 lat temu z ojcowską haplogrupą Y-DNA K2
a) autosomalne DNA Człowieka Ust'Ishim w południowo-wschodniej Azji (kolor czerwony)
b) Europa nadal bezludna, brak dziedzictwa auDNA Człowieka z Ust'Ishim (kolor zielony)

Widoczna jest migracja naszych praojców od z Ust'Iszym nad Irtyszem (K2, kolor czerwony)
w kierunku Południowo-Wschodniej Azji (Sundalandu).
W nadal bezludnej Europie (kolor zielony) brak jeszcze autosomów DNA naszych przodków.
https://www.researchgate.net/publication/267265873_Genome_sequence_of_a_45000-year-old_modern_human_from_western_Siberia

(Różnice w nasyceniu kolorów lepiej widoczne pod kątem, nieco od dołu)

   (albo: images/ice.uishim.png = https://verenich.files.wordpress.com/2014/11/ustishimibdext1.png?w=700 )

         Autosomalne DNA (auDNA) naszego paleolitycznego przodka z Ust' Ishim z haplogrupą K2 z około 45.000 r. jeszcze nie przekroczyły Uralu i nie dotarły do Europy; rozprzestrzeniły się w kierunku Dalekiego Wschodu; żyją dziś w południowo-wschodniej Azji, zwłaszcza w Melanezji, Polinezji i na Wyspach Sundajskich (kolor czerwony). Zapewne stamtąd prowadziła droga z Afryki ku Europie (sic!) i na niej powstały europejskie haplogrupy R1a i R1b.
W czasach człowieka z Ust' Ishim w Europie nadal przeżywa Neandertalczyk, choć zbliża się jego koniec - około 30.000 lat temu.

         Mniej więcej w tym czasie gdzieś w Azji, a może już w Europie, żył mężczyzna z mutacją K29 w Y-DNA, należącą do megahaplogrupy C-M130 i haplogrupy C1-K29. Wnukami owego K29 byli dwaj mężczyźni: z ojca CTS11043 - człowiek z Jaskini Goyet-Q116 znad Mozy (Belgia) z mutacją /?M8/ należącą do haplogrupy C1a1 i datowany na około 35.000 lat temu;  oraz jakby jego kuzyn genetyczny, z ojca F1370 - człowiek Kostenki-14 znad Donu (Rosja) z mutacją /?M38/ należącą do haplogrupy C1b1 i datowany na 37.500 lat temu.

Kivisild 2017   https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00439-017-1773-z

(lub: http://генофонд.рф/?page_id=26349 )

The study of human Y chromosome variation through ancient DNA, Fig.4

         Qiaomei Fu et al., The genetic history of Ice Age Europe, Nature 2016.
http://www.nature.com/nature/journal/v534/n7606/full/nature17993.html

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4943878/  

         Od maja 2016 r. dzięki genealogii Y-DNA i genetyce populacyjnej, po owocnej analizie DNA 51 archeologicznych szczątków ludzkich, Europa poznaje swoją najdawniejszą przeszłość ludnościową: epoki lodowcowej górnego paleolitu od około 45.000 lat temu aż do końca mezolitu w 7 tysiącleciu. Dotąd znaliśmy tylko jej niektóre archeologiczne sygnały w postaci np. zabytków sztuki ludności kromaniońskiej, bardziej na Zachodzie, czy graweckiej, bardziej na Wschodzie.

Objaśnienia ilustracji.
Słupki na mapie Europy oznaczają poszczególne próbki. Kolory oznaczają ich ugrupowania genetyczne, wyliczone na lewo od mapy (kolorem czarnym oznaczono próbki tymczasowo nieprzypisane do żadnego ugrupowania, w tym karelską i skandynawską, Goyet-Q116 i Kostenki-14). Wysokość słupków wskazuje czas ich pochodzenia, zilustrowany w ramkach powyżej mapy. Na prawo od mapy dopisano starożytne próbki z Syberii: Ust' Ishim nad rz. Irtysz (haplogrupa K2, 45.000 lat), Afontowa Gora nad rz. Jenisej pod Ałtajem (16.700 lat, http://www.donsmaps.com/afontovagora.html ) i Malta nad rz. Angarą w Przybajkale (haplogrupa R*, 24.000 lat).
 

Zobacz tabele 51 praeuropejskich próbek archeologicznych, ich Y i mt DNA, datowanie itd:   eur_icetable1.pdf  eur_icetable2.pdf
 

         Fu et al. 2016 zidentyfikował 5 grup (klastrów) omawianych Praeuropejczyków, nie uwzględniwszy niestety najważniejszych: Kostenki-14 i Goyet-Q116 z powodu niewystarczającej jakości segmentów DNA. Skutecznie uzupełnił to później Sergiej Kozlov (Сергей Козлов, SRKZ) na podstawie jednostkowych SNP w autosomalnym DNA. Jego opracowania genetycznego podobieństwa  (IBS) populacji paleolitu Europy wyrażają mapy portalu Verenich  (11.O5.2016) https://verenich.wordpress.com/2016/05/11/

         Te same wyniki ogłosił zespół J. Krauze, Q. Fu et al. 2016 na konferencji ISBA7 w Oksfordzie, ogłaszając że do 14.000 lat temu wszyscy Europejczycy byli potomstwem tej jednej grupy człowieka Goyet; jest więc uznany za "przodka-założyciela dzisiejszych Europejczyków".

         Nieco wcześniej niż Goyet-Q116, bo około 40.000 lat temu żył inny bliski mu genetycznie człowiek z jaskini Tianyuan pod Pekinem (Yang et al, 2017), wykazujący także genetyczną bliskość ze wschodnimi Azjatami i niektórymi południowymi Amerykanami (haplogrupa C?).

         Sikora et al. 2017 opublikował analizę DNA trojga ludzi z Sungiru, koło Włodziemierza na wsch. od Moskwy; haplogrupa C1a2, z 34 tysiące lat temu.
         Dopiero 14 tysięcy lat temu pojawia się w Europie druga populacja (z Bliskiego Wschodu), której DNA jesteśmy współuczestnikami (zapewne Villabruna, haplogrupa R1b).

         Zob. tablica starożytnych mt i Y DNA:   http://www.ancestraljourneys.org/palaeolithicdna.shtml

Wyjście człowieka współczesnego poza Afrykę: Out of Africa

C-M216/130: 68.000-40.000 lat (wg.YFull.tree)

::

Lokalizacja jaskini paleolitycznego "człowieka Goyet-Q116" w Belgii,
autosomalnego praojciec ludów Europy (zwłaszcza Polaków i Bałtów!)

Jaskinia GOYET, siedziba człowieka kultury oryniackiej z Goyet z 35.000 lat temu i jego psa z około tego czasu

haplogrupa C1a, z około 38.000-35.000 lat temu, kultura oryniacka
http://archaeology.about.com/od/stoneage/fl/Goyet-Cave-Belgium.htm
http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature17993.html?WT.feed_name=subjects_evolutionary-biology

Prowadzony przez ojcowską haplogrupę C1, ród ten w rzeczywistości stał się grupą  pierwszych osadników człowieka współczesnego w Europie (wcześniejszy człowiek z Ust' Iszym znad rzeki Irtysz, jak i równoczesny Oase-1 z Rumunii nie pozostawili w Europie genetycznych śladów  swojego potomstwa). Haplogrupę C1a wykryto u archeologicznego, kultury oryniackiej, człowieka z Goyet w Belgii, datowanego na 35 tysięcy lat temu. Późniejszy jego archeologicny potomek został wykryty w północno-iberyjskim El Miron, i datowany jest na 18 tys. lat temu. Potomkowie człowieka Goyet okres maksimum lodowcowego (LGM) 12-17 tys. lat temu przeżyli głównie w kulturze solutrejskiej;
od Solutre w środkowo-wschodniej Francji
http://www.tropie.tarnow.opoka.org.pl/images/solutre.jpg
Człowiek kultury solutrejskiej zajmował się polowaniem na dzikie konie. Zapędzał je na skałę Solutre, skąd spadając, zabijały się i w tym miejscu służyły kultowemu ucztowaniu ludności, o czym świadczą archeologiczne pozostałości pod tą skałą. (Pochodną kultury solutrejskiej jest kultura świderska w Polsce).
 

Wykres stopnia podobieństwa
między populacjami (np. Goyet vs Balt), na podstawie autosomalnych SNP
populacji epoki lodowcowej i mezolitu wobec populacji  współczesnych; źródło: srkz (Sergiej Kozłov)

Bałtowie i Polacy z nimi najbardziej podobni do ludzi epoki lodowcowej i europejskiego mezolitu - najbliżsi ich krewni!

Autosomalne DNA  "człowieka Goyet" wśród dzisiejszych populacji Eurazji;
bazowe auDNA Europy - widoczne szczególnie u dzisiejszych Polaków i Bałtów.

Dzisiejsi Polacy i Bałtowie
są najbliższymi krewnymi człowieka Goyet i jego populacji z około 38.000 lat temu;
w autosomach najbardziej wierni genetycznym korzeniom Europy, najbliżsi bazowemu auDNA Europy!

(Różnice w nasyceniu kolorów lepiej widoczne pod kątem, nieco od dołu)
http://www.balto-slavica.org/forum/index.php?showtopic=20077&page=18#entry300932  post#534

https://verenich.files.wordpress.com/2016/05/goyetq116-1.png?w=700

Zaskakujące: W autosomalnym DNA najbliżsi potomkowie człowieka Goyet-Q116, kultury oryniackiej, żyją dziś w Polsce, Litwie i Łotwie (kolor intensywnie czerwony), czyli że w Polsce i u Bałtów mamy najwięcej segmentów autosomalnego DNA wspólnych a Goyet-Q116.  Można przypuszczać, że jakaś część potomków człowieka Goyet, która przeżywała czasy maksimum lodowcowe w kulturze solutrejskiej w środkowo-zachodniej Francji, gdzie żyła z polowania na dzikiego konia, po odejściu lodowca przesiedliła się na polskie ziemie, żyjąc z polowania na renifera i  jelenia północnego w kulturze świderskiej (około od 10.700 do 8.100 lat przed Chr.). Z kultury świderskiej już w holocenie ludność migrowała w kierunku wschodnim i północno-wschodnim, co zresztą pokazuje powyższa mapa autosomalnego DNA. Kultura świderska stała się jakby macierzą dla nieco późniejszego osadnictwa nad Prypecią, Niemnem, górną i środkową Wołgą.

Tablica archeologicznych szczątków ludzkich przed i polodowcowych
i ich genetycznego autosomalnego pokrewieństwa IBS z obecnymi populacjami.
W kolumnie 4 człowiek Goyet-Q116 IBS auSNP Goyet
   Wybrane dane najbliższego pokrewieństwa na tej tabeli:

Por. lista f3 w Eurogenes:

Mapa wykonana w programie ADMIXTURE przy funkcji K=6
czyli dla wyszukania sześciu komponentów przodkowych w świecie i Europie. Ta ludność odpowiada rasie białej.

Inne, poza północnoeuropejskim komponentem auDNA przy funkcji K=6, to komponenty słabo wówczas zaznaczone w Europie lub na jej obrzeżach:
2) śródziemnomorski,
3) południowoazjatycki (w rejonie Kaukazu),
4) syberyjski (dość daleko za Uralem),
5) afrykański (pn. Afryka i dalej),
6) wschodnioazjatycki.(za Uralem i dalej).

Żródło: O. Bałanowski, Struktura genofondu Europy w świetle pełnogenomowych markerów, http://генофонд.рф/?page_id=6491

Wielki i słynny archeolog L.Zalizniak (Kijów)  22.03.2017 r. napisał, jakby przeciw teorii stepowej Wołga-Samara, taki komentarz

„Oprócz szeroko znanego stepowego eurazyjskiego korytarza migracyjnego, którym wtaczały się migracyjne fale z Azji Środkowej na zachód do Europy, był jeszcze jeden, mniej znany, Bałto-Dnieprowski, z przeciwnym kierunkiem migracji w przeciągu ostatnich 12 tys. lat – z zachodu na wschód.

O tysiącletnich falach wielkich migracji z Południowej Bałtyki daleko na wschód, na Dniepr, a także dalej na Górną Wołgę (Fatianowo) i Północny Doniec, a może i Kaukaz pisało się bardzo mało, według mnie – z dwóch przyczyn [to: przeszkody natury politycznej ideologii ... i brak badań ...]. 

Od początku lat siedemdziesiątych każdego sezonu pracowałem w Polesiu i mocno przekonałem się, że wszystkie poleskie zjawiska kulturowe, zaczynając od końcowego paleolitu do średniowiecza, są pochodzeniem ściśle związane z Południowym Bałtykiem lub północą Środkowej Europy. Wspomnę konferencję w 1998 r. na Jagiellońskim Uniwersytecie w Krakowie, w której uczestniczyli liczni sławni polscy, niemieccy i rosyjscy archeolodzy, zaproponowałem im, aby wymienili choćby jedno kulturowe zjawisko z basenu Niemna, Prypeci, Środkowego Dniepru, które nie byłoby pochodzeniem związane z północą Środkowej Europy.  Znaleziono tylko jedno – kulturę Praga-Korczak, która narodziła się w końcu V wieku gdzieś między Górnym Dniestrem i Polesiem, a w VI-VII wieku skierowała się na zachód nad Górną Wisłę, rozwijając plemiona Wiślan z plemiennym centrum w Krakowie. Tak uważał słynny krakowski slawista Godłowski. Wpływ Bałtyki na etno-kulturowe procesy zachodniej części Wschodniej Europy wydaje mi się niedocenionym przez sowieckich i postsowieckich badaczy.” (Genofond.ru, 20.03.2017:  http://генофонд.рф/?page_id=24226  Zob. też L.Klejn, krytycznie o hipotezie stepowej, tamże).

::

Autosomalne bazowe Europy DNA człowieka z Goyet-Q116 (kolor czerwony)
wśród dzisiejszych Europejczyków  
- w konkurencji z autosomami  człowieka Kostenki-14 nad Donem (Rosja) 
z około 37.500 lat temu;
ukazały się lokalne przewagi Kostenek-14 (kolor zielony)
w rejonie śródziemnomorskim, w Niemczech, na Kaukazie i Azji SW
 

Z tego samego wspólnego przodka Y-DNA-C1 wywodził się też człowiek Kostenki-14 znad rosyjskiego Donu w Rosji. Archeologiczne jego szczątki, datowane na około 37,5 tysięcy lat temu, cechowała haplogrupa C1b, a więc bratnia dla człowieka z Goyet; i z tego względu początek populacji Goyet-Kostenki (haplogrupa C1) trzeba datować na około 38.000 lat temu.

Obydwie grupy ojcowskie różnią się jednak matczynym mtDNA,  gdyż Goyet wyróżnia się azjatycką haplogrupą mt-M, w Europie teraz już całkowicie wymarłą, natomiast Kostenki - haplogrupą U2.

W przeciwieństwie do Goyet-116, która w autosomach znajduje kontynuację prawie u wszystkich Europejczyków i może być uznane za  bazowe DNA Europy , podczas populacja Kostenki-14 raczej nie ma tak wyraźnej kontynuacji u dzisiejszych mieszkańców Europy; wykazuje natomiast silny związek z populacją plemienia Kalash w Afganistanie (zob. mapa niżej, kolor zielony).

Kostenki-14

https://verenich.files.wordpress.com/2014/11/k14ibdext1.png

Kostenki-14 (kolor czerwony, niezbyt intensywny) niewiele nowego wnosi do genomu ludności Europy.
86 % jego auDNA to od człowieka Goyet-Q116 i 14 % - od człowieka z jaskini Kotias na Kaukazie.

W zestawieniu ujawnia się mała przewaga Kostenki w rejonie Morza Śródziemnego, nadto Niemcy i Kaukaz;
dominuje zaś on w jego późniejszej ojczyźnie w Azji (Kalash  w Afganistanie)
  Kostenki (Markina Gora): http://www.kunstkamera.ru/files/lib/978-5-88431-282-1/978-5-88431-282-1_03.pdf

(Różnice w nasyceniu kolorów lepiej widoczne pod kątem, nieco od dołu)
http://www.balto-slavica.org/forum/index.php?showtopic=20077&page=18%23entry300932#528

W rywalizacji z Kostenkami (Y-C1b, kolor zielony) Goyet (Y-C1a, kolor czerwony) zdecydowanie wygrywa na terenie Polski, a trochę słabiej na terenie Litwy, Łotwy i Estonii (90 % auDNA). Jest to więc jeszcze jeden z wielu sygnałów bliższego pokrewieństwa genetycznych populacji Polski i Karelii oraz Wepsów, czy w ogóle ludów przybałtyckich. Bardziej jednak wczesnej praojczyzny autosomalnej dla populacji Goyet trzeba upatrywać na mapie w miejscu najbardziej intensywnej czerwieni, więc pod Ałtajem na południu Syberii, blisko Bajkału.
Natomiast autosomalna populacja Kostenki-14 ujawnia związki z południowym komponentem z centrum w Kalash (Afganistan), jakby promieniując swoją auDNA na Kaukaz i Europę śródziemnomorska, a także Niemcy.

::

II. Osadnictwo Europy epoki polodowcowej
(po LGM)

David Reich presents the latest research from the Allen Discovery Center for Human Brain Evolution at the 2019 Allen Frontiers Symposium.
  https://www.youtube.com/watch?v=d78fERhnrNc&feature=youtu.be

Autosomalne DNA "chłopca z Malta-1" rejon Bajkału w Syberii
z około 24.000 lat temu (z haplogrupą R* w Y-DNA) 
widoczne w DNA dzisiejszych ludzi.
Widać jakby najstarszy szlak migracji od Bajkału ku Europie /i Polsce/

(Różnice w nasyceniu kolorów lepiej widoczne pod kątem, nieco od dołu)

Dzisiejsze autosomalne ślady atDNA Chlopca z Malta wyznaczają (kolorem intensywniej czerwonym) trasę migracji haplogrupy R (R1a i R1b) z rejonu od jeziora Bajkał ku Europie. Interesujące: Najwyraźniejsze pasmo auDNA Chłopca z Malta kończy się  na naszej rzece Odrze i Nysie! Nie ustalono jeszcze, czy tej autosomalnej populacji na tej trasie migracji przewodzili mężczyźni Y-R1a czy Y-R1b

Autosomalne DNA  człowieka z Villabruna (Italia), (potomka rodu "chłopca z Mal'ta")
umownego ojca zachodnich  Europejczyków R1b z około 14.000 r. temu ,
widoczne w DNA dzisiejszych Europejczyków, zwł. w pasie nadbałtyckim  

(kolor czerwony)

(Różnice w nasyceniu kolorów lepiej widoczne pod kątem, nieco od dołu)

Archeologiczny Człowiek z Willabruna (Italia) z haplogrupą R1b1a wykazuje w autosomach dzisiejszych Europejczyków najbliższe pokrewieństwo wśród populacji, żyjących w pasie przybałtyckim od Niemiec przez Polskę do Karelii (kolor intensywnie czerwony). To ciekawe potwierdzenie ludnościowych kontaktów na linii Południe-Północ. Może to też świadczyć o pierwotnej ojczyźnie Villabruna nie w Italii, gdzie znajdują się  słabe ślady, lecz na północy, gdzie znajdują się także wyraźne ślady autosomów "Chłopca z Malta" z haplogrupą R* . 

Pierwsza ludność Europy Środkowo-Wschodniej
po Wielkim Zlodowaceniu (LGM), z nastaniem młodszego Dryasu.

Mapa maksimum zlodowacenia:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/LGM-Mangerud-2003.jpg/500px-LGM-Mangerud-2003.jpg

Poza zasięgiem LGM, zwłaszcza w Europie południowej, powstały refugia - schronienia dla ludności. Grupa człowieka Goyet przeżyła w południowo-wschodniej Francji, tworząc tam archeologiczną kulturę Solutre. Po skończeniu epoki lodowcowej część grupy solutrejskiej skierowała się ku Bałtykowi, formując w czasie od około 10.700 do 8000 lat przed Chr. tu, na polskiej ziemi, kulturę świderską (Zob.swiderian culture , kultura świderska , swiderskaja kultura ).

        Tak więc po rozproszeniu się kultury świderskiej nawarstwia się w centralnej Polsce  kultura komornicka  i chojnicko-pieńkowska  (VIII-V tysiąclecie), janisławicka (VI-V tysiąclecie), amfor kulistych (IV-III tysiąclecie) i krąg kultury ceramiki sznurowej (III tysiąclecie).   Z archeologicznej kultury świderskiej wyłaniają się ku wschodowi następujące kultury: niemeńska (Litwa i Łotwa), kundańska (Estonia i Finlandia), sożeńska (nad Dnieprem, Sożą i Desną), botańska (środkowym pasem Rosji niemal od Morza Azowskiego na południu do Morza Białego na północy, VIII-VI tysiąclecie), górnowołżańska (VI-III tysiąclecie), lałowska w rejonie Moskwy (IV tysiąclecie), wołosowska (III-II tysiąclecie) a w końcu z niej fatianowska i abaszewska (od połowy III tysiąclecia), ogarniając w sumie całą Rosję Europejską, z wyjątkiem pasa północnego.

::

F. Autosomalne DNA człowieka z Jeleniej Wyspy (Karelia) z około 8.400 r. temu, którego przodkowie mogli pojawić się już w kulturze świderskiej na polskiej ziemi,
haplogrupy R1a1 (potomka rodu "chłopca z Malta" nad Angarą),
ojca wszystkich Praindoeuropejczyków czyli rodu R1a1a1-M417,
- widoczne w DNA dzisiejszych Europejczyków, zwł. Polaków - kolor czerwony.

Haak et al., 2015, Massive migration from the steppe is a source for Indo-European languages in Europe
zob. Biologiczne i kulturowe korzenie Polaków
IBD genetic-similarity-to-R1a1-OleniOstrov.pdf

Obraz stopnia podobieństwa (intensywność koloru czerwonego w Polsce)

(Różnice w nasyceniu kolorów lepiej widoczne pod kątem, nieco od dołu)
Zobacz więcej tam ( http://www.tropie.tarnow.opoka.org.pl/polacy_korzenie.htm )

        Przypatrzmy się autosomalnym segmentom owego "człowieka z Jeleniej Wyspy". Gdzie ich obecność, wśród 237 sprawdzanych populacji świata, zaznacza się najwyraźniej? W POLSCE i Europie wschodniej. Aby dokładniej określić szerszą populację Karelczyka, z której jego przodkowie się wywodzili, a zarazem jego związek i pokrewieństwo z dzisiaj żyjącymi ludźmi, zespół W.Haaka w programie IBD (Isolation by Distance), wykrywającym stopień podobieństwa wybranych segmentów genów autosomalnych do genów żyjących ludzi 237 populacji świata, opracował tabelę podobieństwa. Ku zaskoczeniu genetyków okazało się, że na pierwszym miejscu listy pokrewieństwa z tym "człowiekiem z Jeleniej Wyspy"  znaleźli się, z ilością 69,45 punktów, dzisiejsi Polacy! Dopiero kolejne miejsca zajęli Wepsowie, Finowie, północni Rosjanie, Białorusini itd. Właśnie ten fakt na powyższej mapie genetycznej, wykonanej przez rosyjskiego genetyka-informatyka Sergieja Kozłowa, wyrażony jest intensywnością odcieni koloru czerwonego, którym najbardziej błyszczy - mapa Polski!
 

Podobne komentarze publikują inni genetycy.

Mapa genetyczna autosomalnego auDNA współczesnych populacji Europy i Azji Zachodniej.
Widoczna jest znaczna korelacja z mapą geograficzną narodów zachodniej Eurazji.

Źródło: Lazaridis et al., The genetic structure of the world's first farmers,
bioRxiv preprint, posted June 16, 2016, doi: http://dx.doi.org/10.1101/059311
https://lh5.googleusercontent.com/xCWQIHPPf7dX4VsBhS2byg5N6Y5Tp4hOHgjnmqd6dzk57BfcYUeXVs3HNDhNtZhIFGEMSy_k=w1280-h895

Genetyczny, autosomalny (auDNA) obraz Europy
w mezolicie, neolicie i epoce brązu, wskazująca na genetyczne odległości poszczególnych grup'
na tle auDNA dzisiejszych populacji. Podkreślono obecność starożytnych DNA
z archeologicznej kultury Chwałynsk nad Wołgą: wczesnych praindoeuropejskich R1a, R1b i Q1a.

źródło: Eurogenes, http://eurogenes.blogspot.com.au/2015/11/the-khvalynsk-men.html

Allentoft et al., Bronze Age population dynamics, selection, and the formation of Eurasian genetic structure,

http://www.nature.com/nature/journal/v522/n7555/full/nature14507.html
Matthieson et al: Eight thousand years of natural selection in Europe
http://eurogenes.blogspot.com.au/2015/10/eight-thousand-years-of-natural.html
Jones et al. Upper palaeolithic genomes reveal deep roots of modern eurasians
http://www.nature.com/ncomms/2015/151116/ncomms9912/full/ncomms9912.html

III. Ojcowski ród Y-DNA, R1a-M417
wiodący w etnogenezie Praindoeuropejczyków
i Ariobałtosłowian

Od pojawienia się człowieka R1a nad Dolnym Dnieprem (Wasylewka)
około 10.600 lat temu (Mathieson et al. 2017) jego potomkowie migrują na północ, w rejon Bałtyku

Dla człowieka z Wasylewki (symbol W) z około  8600 r. przed Chr. najbliżej spokrewnionych genetycznie znaleziono
w krajach przybałtyckich od Polski przez Litwę do Estonii, źródło: L.Macuga Historycy)

Ten sam teren jako ojczyznę ludności słowiańskiej pokazuje analiza statystyczna PCA ludności krajów słowiańskich
O człowieku z Wasylewki zob. więcej

Około 6.400 r. przed Chr. na Jeleniej Wyspie (jezioro Onega) żyje człowiek zwany Karelczykiem
z haplogrupą R1a1-M459 (Haak et al. 1015), wykazujący jakieś powinowactwo genetyczne
do ludzi w Polsce

Ten obraz nasyconym kolorem czerwonym wskazuje na Polskę jako siedzibę
najbliższych krewnych człowieka z Jeleniej Wyspy (mapa od Sergieja Kozłowa, Rosja)

O człowieku z Jeleniej Wyspy zob. więcej

Europa Środkowo-Wschodnia staje się
ojczyzną Indoeuropejczyków: Ariów, Bałtów i Słowian
Zobacz na drzewie filogenetycznym rodu R1a (w lewej kolumnie)
snip M417, umownie oznaczający ojca całego rodu Praindoeuropejczyków

http://www.tropie.tarnow.opoka.org.pl/pie_family2.pdf

::

Kultura ceramiki sznurowej była wielkim
dziełem praindoeuropejskiego Rodu R1a-M417.
Jego autosomalne DNA widoczne jest w DNA dzisiejszych Europejczyków,
zwłaszcza Polaków, Bałtów, Białorusinów i Ukraińców zachodnich
oraz indo-irańskich Ariów

(kolor najbardziej wyrazistej czerwieni)

Kultura ceramiki sznurowej jest uważana za wieloetniczną. Pierwotnie jest jednak tworem potomstwa ojcowskiego R1a1a1-M417, identyfikowanego z Praindoeuropejczykami. W paleogenetycznych badaniach ludności kultury ceramiki sznurowej zdecydowanie przeważają genomy z mutacją M417. Inne można uważać za przypadki osobliwe. Okazało się, jak na to wskazuje powyższa mapa kolorem czerwonym, że terytorium horyzontu kultury ceramiki sznurowej niemal dokładnie pokrywa się z terytorium rozproszenia autosomów człowieka z Jeleniej Wyspy (zobacz wyżej, mapa Karelczyka).  I w tym więc badaniu centrum autosomalnej rodziny kultury ceramiki sznurowej znajduje się w Polsce oraz w najbliższym sąsiedztwie.

Od Praindoeuropejczyków do Ario-Bałto-Słowian

Patrzymy i komentujemy zamieszczony wyżej szkic drzewa geno-genealogicznego rodu R1a.

1. Wyłoniona około 6600 przed Chr. w potomstwie człowieka z Wasylewki kolejna gałąź, R1a ze snipem M417,  może być wraz z wcześniejszą gałęzią YP1272 oraz bratnią YP1051 i synowską CTS4385  uważana za ród Praindoeuropejczyków i za twórcę kultury ceramiki sznurowej w Europie środkowej i wschodniej. Dotąd nie ustalono, w jaki sposób odbył się proces indoeuropeizacji wielkich kentumowych zachodnioeuropejskich gałęzi rodu R1b.

2. W praindoeuropejskim rodzie R1a-M417 wraz z wyłonieniem się około 3400 r. przed Chr. kolejnej podgałęzi, tej ze snipem Z645, euroazjatyckiej, tworzy się też nowa populacyjna rzeczywistość - indoeuropejska populacja, którą można nazwać Ariobałtosłowianie, zapewne satemowa.

3. W populacji Ariobałtosłowian pod powstałym około 3000 r. przed Chr. snipem  Z93, powoli wydziela się i formuje  populacja przyszłych indoirańskich Ariów, a pod powstałym wtedy snipem Z283<Z282, z jego dwóch synowskich grup  PF6155 i Z280 formuje się populacja europejskich Baltosłowian (trzecia gałąź spod snipu Z283, czyli Y2395, migruje do  Skandynawii i w jakiś sposób zapewne uczestniczy w etnogenezie populacji i języka germańskiego).

Badania genetyczne grupy indyjsko-estońskich genetyków z Tartu, opublikowane 6 grudnia 2018 r.,  przez Ajai Pathak et al. 2019, The Genetic Ancestry of Modern Indus Valley. Populations from Northwest India,  dają ciekawe ukoronowanie dwustuletniego poszukiwania przez tysiące rzesze uczonych wspólnej ojczyzny dla późnego okresu formacji Praindoeuropejczyków.

Zobacz dostępne pliki:

1a) Ajai Pathak et al. 2018, The Genetic Ancestry of Modern Indus Valley Populations from Northwest India

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6288199

1b) Ajai Pathak et al. 2018, The Genetic Ancestry of Modern Indus Valley Populations from Northwest India, Supplem.

https://www.cell.com/cms/10.1016/j.ajhg.2018.10.022/attachment/711bfd84-99c1-44e6-8b40-fbde264460f6/mmc1

 2) Ajai Pathak, Genomic Study: Indian Rors Have Roots in West Eurasia, January 23, 2019

https://blog.ut.ee/genomic-study-indian-rors-have-roots-in-west-eurasia/

 3) Mapa powinowactwa rodów Rorów i Jatów w północno-zachodnich Indiach (punkty intensywnie brązowe) do ludzi w krajach przybałtyckich (punkty intensywnie czerwone):

http://www.tropie.tarnow.opoka.org.pl/images/balt_piefatherland.jpg

 4) Tablica statystyki f3, wykazująca powinowactwo genetyczne Rorów i Jatów do ludzi  krajów przybaltyckich; punkty przesunięte na prawo oznaczają zwiększone powinowactwo genetyczne:

http://www.tropie.tarnow.opoka.org.pl/images/ror_jat_f3out.jpg

 5) Tabela statystyki f3 jak wyżej, Rorów i Jatów, ale większej liczby narodów:

http://www.tropie.tarnow.opoka.org.pl/images/ror_jat_f3.1.jpg

 6) Tabela genetycznych komponentów DNA aryjskich narodów Indii; składnik pomarańczowy (stepowy) oznacza powinowactwo  głównie z ludźmi krajów przybałtyckich w Europie:

http://www.tropie.tarnow.opoka.org.pl/images/ror_jat_audna.jpg

 7) Dinesh C Sharma, New Delhi, Haryana’s Rors brought Western flavor to Indus Valley,  December 07, 2018.  

https://www.thehindubusinessline.com/news/science/haryanas-rors-brought-western-flavor-to-indus-valley/article25690855.ece

 8) Jaydeepsinh_Rathod,  Are Haryana Jats the closest living descendents of our Vedic forefathers?

January 10, 2019.

https://www.brownpundits.com/2019/01/10/are-haryana-jats-the-closest-living-descendents-of-our-vedic-forefathers/

 9) Jaydeepsinh Rathod, The Balto-Slavic & Indo-Iranian Connection, January 23, 2019.

https://www.brownpundits.com/2019/01/23/the-balto-slavic-indo-iranian-connection/

(https://anthrogenica.com/showthread.php?10368-Balto-Slavic-and-Indo-Iranian)

Genetyczny ślad ostatniej wspólnej praojczyzny Indeuropejczyków
 

Analizując pełne genomy ludzi z kilkunastu populacji w północno-zachodnich Indiach stwierdzono wybijające się genetyczne komponenty
z okresu brązu  "Steppe-EMBA" i "Steppe-MLBA", rozpoznane wcześniej w kulturze jamowej w rejonie Środkowej Wołgi (Yamnaja)
 a zwłaszcza  u ludności północnoeuropejskiej kultury ceramiki sznurowej (CWC) i wczesnej epoki brązu MLBA

Mapa gradientu powinowactwa Rorów od Bałtyku
do Papui-Nowa Gwinea (na podstawie statystyk f3)

Kolor najmocniej czerwony (przy Baltyku) to największy poziom powinowactwa z Rorami;
kolor ciemnobrązowy w Haryana (Indie) to ród Rorów; kolor zielony w Indiach wschodnich to średni poziom powinowactwa z Rorami;  kolor ciemnoniebieski w Papua-Nowej Gwinea, to najniższy poziom powinowactwa z Rorami.

............................................

Bałtosłowianie w Europie to pierwotna ojczyzna rodu Rorów z hinduskiego stanu Haryana
znanego z ksiąg świętych wiary Ariów, Wedy oraz kilku innych rodów, podobnie zapisanych
w księgach Wedy około 1000 lat przed Chrystusem. Oto obraz genetycznego ich powinowactwa

Badania porównawcze metodą statystyczną f3 pełnogenomowych DNA dzisiejszej ludności stanu Haryana: Rorów i Jatów do innych ludów Hariany, Indii porównanych z około 120 ludami Azji i uropy wykazały ich najbliższe powinowactwo z ludnością nadbałtyckich krajów bałtosłowiańskich: Litwy Łotwy i Estonii oraz krajów sąsiednich: Rosji, Białorusi, Ukrainy, [Polski], Niemiec Wschodnich i Szwecji (Polski, Czech i Słowacji tu jednak nie uwzględniono). O większym stopniu powinowactwa Rorów do populacji czy ludności krajów wymienionych w słupku po lewej ręce, świadczy zwiększone przesunięcie na prawo ich  poziomych znaczków, jak zwłaszcza u Bałtosłowian. Oprócz Bałtoslowian widzimy zwiększone powinowactwo (choć mniejsze) do ludzi Pamiru i Jagnobi, Pasztunów i Kalaszów, na na górze - Rorów do Jatów.

Ale zwiększone powinowactwo do Bałtosłowian, tak samo jak Rorowie,
wykazują także Jatowie i Kathri ze stanu Haryana oraz Pathan (Pasztuni) na przestrzeni
od Indii północnych przez Pakistan do Afganistanu, jak pokazuje pełna tabela f3 (kliknij):

(źródło: A.Pathak et al. 2019).

Podobne powinowactwo Rorów i czterech innych, znanych z ksiąg Wedy rodów wykazało badanie techniką IBD (identyczności przez wspólnych potomków);
zob. po prawej:  Europe i ludy bałtosłowiańskie.

Poltavka-Outlier (Oldest R1a-Z93) nad Wołgą to pierwszy znany sygnał odchodzenia rodu Ariów do Azji
 (źródło mapy: Eurogenes )  http://www.tropie.tarnow.opoka.org.pl/images/r1a_m417_z93.png 

Zdjęcie archeologicznego stanowiska obronnego Sintaszta pod Uralem na drodze azjatyckiej ekspansji naszego
rodu R1a-Z93, czyli z mutacją "azjatycką" Z93 i indoaryjską podgrupą L567.
Arkaim_Sintashta_w Wikipedii

;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;

Powyższe dane o faktycznej, bałtosłowiańskiej ojczyźnie Indoeuropejczyków
trzeba brać pod uwagę badając np. etnogenezę Słowian i innych narodów.

;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;

Człowiek z Suwałk (Turlojiske)

......

......

......

 Autosomalne DNA człowieka kultury łużyckiej (z Kyjatice/Ludas)
z około 1200 lat przed Chr., widoczne w DNA głównie dzisiejszych Polaków.

Cassidy et al. 2015, Neolithic and Bronze Age migration to Ireland and establishment of the insular Atlantic genome
http://www.pnas.org/content/113/2/368.full.pdf?with-ds=yes / http://www.pnas.org/content/113/2/368.full
Więcej  tam    ( por.: images/br2.hungary.png,  https://verenich.files.wordpress.com/2014/11/br2ibdext1.png?w=700 )

W kulturze łużyckiej dochodzi do etnogenezy Bałtosłowian,
w kulturze pomorskiej i grobów kloszowych - Prasłowian,
a w kulturach przeworskiej i zarubinieckiej
- Słowian Zachodnich i Słowian Wschodnich

W 2015 r. prof. Sergiej Aleksejew (Uniwersytet Moskiewski MGU)  opublikował dobrze udokumentowaną monografię: Prasłowianie. Próba historyczno-kulturowej rekonstrukcji.
( Сергей Алексеев,  Праславяне. Опыт историко-культурной реконструкции   http://www.labirint.ru/screenshot/goods/500570/24/ )
A.W. Aleksejew zauważa, że izoglosy języka słowiańskiego z bałtyńskimi lub starymi południowoeuropejskimi italoiliryjskimi (lub wenetoitalskimi albo wenetoiliryjskimi) wskazują na podobny czas ich rozdzielenia się, co by oznaczało wyłonienie się świata słowiańskiego około  przełomu II/I tysiąclecia przed Chrystusem, a zarazem uzasadniało przylgnięcie nazwy Wenedowie do Słowian (str.27). Areną tych procesów była rozprzestrzeniająca się między Odrą i Wisłą kultura łużycka, z którą jacyś Wenetowie pojawili się na Pomorzu około 1300 lat przed Chr., łącząc się wtedy z lokalnymi Bałtosłowianami. Kolejny etap rozwoju świata prasłowiańskiego wyznacza w VII-VI wieku przed Chr. rozkwit kultury pomorskiej i grobów kloszowych, sięgającej, jak niżej wskazuje mapa, blisko Karpat. Wtedy też nastąpiła pełna krystalizacja prasłowiańskiej kultury. Omawiając folklor autor wskazuje na zaskakujące analogie z kulturą Nurystanu (Kafirystanu) na pograniczu Afganistanu i Pakistanu  Zob.  https://en.wikipedia.org/wiki/Nuristan_Province
Zob. typowa Nurystanka: https://en.wikipedia.org/wiki/Nuristanis#/media/File:Girl_in_a_Kabul_orphanage,_01-07-2002.jpg.

Rozdzielenie Słowian na dwie gałęzi (zachodnią i wschodnią) miało nastąpić, na skutek przesunięcia się niektórych plemion kultury pomorskiej/kloszowej i ich udziału w uformowaniem kultur przeworskiej (Slowian Zachodnich) i zarubinieckiej (Słowian Wschodnich), co jednak - zdaniem Aleksjejewa - nie może uchodzić za temat zamknięty i wymaga dalszej pracy.

      Zgodnie z Aleksejewem także Anna Władimirowna Dybo, paleolingwista, znana specjalistka od historii i porównawczego językoznawstwa, wygłosiła na posiedzeniu Prezydium Rosyjskiej Akademii Nauk 26 września 2016 r. wykład: "Pochodzenie i rodzinne powiązania języków Rosji" : «Происхождение и родственные связи языков народов России». http://www.ras.ru/news/shownews.aspx?id=2aa8a27d-5707-4dd7-89d0-ed493b50ad26#content . Podała ona, że około II wieku naszej Ery były dwie archeologiczne kultury, wyróżniające Słowian: kultura przeworska, charakteryzująca Słowian Zachodnich i kultura zarubiniecka, charakteryzująca Słowian Wschodnich. Powstały one w wyniku rozpadu języka pra-bałto-słowianskiego w czasie około 1400-1300 roku p.n.e.
 

Oto kolejne potwierdzenie centralnego miejsca autosomalnego DNA Polaków
wobec innych populacji europejskich w analizie tzw. pryncypalnego komponentu (PCA)

Ludność Polski najdoskonalej pokrywa się tu z Serbo-Łużyczanami, Litwinami i Czechami.
Zwraca uwagę europejska wyraźna odrębność mieszkańców rejonu Morza Śródziemnego (Cypr, Malta,
Sycylia, Sardynia, Italia Południowa i Północna, Hiszpania i Baskowie, Wyspy Kanaryjskie, Grecja, Albania i Chorwacja)
Ta mapa kojarzy się z rozprzestrzenieniem autosomów ludzi Goyet-Q116 i Kostenki-14 (choć Niemcy są dwuznaczne)
Pełny obraz:  Europa i Bliski Wschód

Starożytne kultury na tle dzisiejszych populacji (PCA Wang)
https://drive.google.com/file/d/15Irl8ee_vD096t6fFETJmsFk46NJCbg8/view
 

Zobacz też c.d.:

Polacy, skąd i kim jesteście? Biologiczne i kulturowe korzenie Polaków =>>

2.

Praindoeuropejczycy
Język - archeologia - genealogia genetyczna - dyskusja
(strona archiwalna)