|
Kalendarium historyczne
Parafii
Tropie
i Sanktuarium
OSTATNIA AKTUALIZACJA 29 maj 17 ◄ JEŚLI OBOK BRAK MENU, KLIKNIJ TUTAJ I UŻYJ! |
Kalendarium niniejsze zostało
opracowane na podstawie naukowej literatury
(zob. spis na stronie Literatura tej
witryny) oraz innych źródeł z archiwum parafialnego
Wiek IX
Przed 855 r., w
czasie, gdy walczący z Niemcami morawski książę Rościsław
pozbywał się obcych duchownych, od
słowacko-morawskiej Nitry
wkracza chrześcijańska misja w rejon Dunajca, zapewne z udziałem duchownych
iroszkockich.
Około 875 r. św. Metody, arcybiskup
wielkomorawski,
śle poselstwo
do władcy Wiślan w obronie prześladowanych przez
niego chrześcijan i grozi ekspedycją karną Świętopełka; na lata 875-878 dendrochronologia datuje budowę nowych umocnień grodu w Zawadzie
Lanckorońskiej nad Dunajcem; z tego samego czasu mogą pochodzić wały fazy C/D na
grodzisku w Naszacowicach nad Dunajcem oraz liczne
jego
zabytki archeologiczne typu wielkomoawskiego.
Wielkomorawski Świętopełk pokonuje,
może w Dolinie Dunajca,
księcia Wiślan, uprowadza go i na swojej ziemi
zmusza do chrztu.
880 r. - powstaje biskupstwo w Nitrze
z biskupem Wichingiem jako sufraganem arcybiskupa Metodego dla obsługi dworu
Świętopełka wielkomorawskiego i sprawowania duszpasterstwa w kraju świeżo
od księcia uzależnionym, zapewne na
północ od Karpat, zwłaszcza w dolinie Dunajca.
885 r. - śmierć arcybiskupa Metodego na Morawach, rychły upadek biskupstwa Wichinga w Nitrze, mianowanie
nowego biskupa (999), najazd Węgrów na ziemie słowacko-morawskie, upadek państwa
i
kościoła
wielkomorawskiego (906).
Wiek X
Przed 980 r. w wolnej rodzinie
wieśniaczej koło Zakliczyna nad Dunajcem, jakby w cieniu
grodu w Zawadzie Lanckorońskiej,
przychodzi
na świat św. Świerad.
Około 998 r.
św.
Świerad rozpoczyna wieloletnie
życie
pustelnicze i
trudzi
się dla Chrystusa w pustelni pod skałą nad Dunajcem, w pobliżu Czchowa, czyli w Tropiu.
Wiek XI
Około 1018 r.
św. Świerad wraz z uczniem Benedyktem odchodzą na węgierską Słowację dla udziału w prowadzonej przez św. Stefana
ponownej chrystianizacji zajętej przez Węgrów ziemi słowackiej; wstępują
tam do klasztoru św. Hipolita na górze Zobor koło Nitry. Świerad, po słowacku
Svorad, przyjmuje imię Andrzej (słc. Andrej). Potem znów
prowadzi pełne umartwień i apostolstwa życie pustelnicze, najpierw koło
klasztoru, a potem prawdopodobnie nad Wagiem,
na Skałce
koło Trenczyna (słc. Skalka nad Vahom, Skalka pri Trencine).
Około 1031
r., 17 lipca, umiera
św. Świerad; w trzy lata później męczeńską śmiercią ginie św. Benedykt;
rozpoczyna się ich kościelny kult.
 |
Około 1045 r. Kazimierz Odnowiciel, zapewne z udziałem przebywających w rejonie Dunajca książąt węgierskich,
mianowicie: Beli i jego nieletnich synów Gejzy i Władysława,
funduje
kościół w Tropiu, obecnie istniejący (z późniejszymi przebudowami), albo ten,
którego fundament pod murami obecnego kościoła odkryli archeolodzy w 1965 roku.
Zob. na stronie Kościół w Tropiu Na zdjęciu Wnętrz romańskiego kościoła w Tropiu według wyobrażenia malarza Czesława Lenczowskiego. |
Kwiecień 1064 r. - biskup węgierskiego miasta Pecs,
Maurus, pisze Żywot śś. pustelników Świerada
i Benedykta dla celów ich kanonizacji i dla liturgicznego
kultu.
Około
1073 r. biskup krakowski
św. Stanisław poświęca kościół w Tropiu ku czci św. Świerada, czego dowodem
miała być późniejsza inskrypcja na ścianie kościoła
w prezbiterium, dziś w
szczątkowym stanie i dotąd nieodczytana.
1083 r. - uroczyście kanonizowano już od dawna liturgicznie czczonych śś.
Świerada i Benedykta, za staraniem węgierskiego króla św. Władysława.
Około 1083 r. powstaje
Sakramentarz z Hahot, przechowujący pierwsze modlitwy ku czci św. Świerada i
św. Benedykta, używane obecnie w kościele w Tropiu.
Wiek XII
Początek XII w.
- powstaje w tropskim kościele malowidło ścienne, fresk, zachowany we fragmencie do dziś, z postacią zapewne św. Stefana, protektora naszych pustelników na
węgierskiej wówczas Słowacji. Malowidło to jest uważane za najstarsze w Polsce i
jedno z kilku najstarszych w Europie.
Około 1149 r. pochodzący z Małopolski
Piotr Włast funduje
kościoł św. Świerada w Oławie koło Wrocławia, gdzie później dopatrywano się
miejsca kolejnej pustelni naszego świętego.
Wiek XIII
1240 r. - Gniewomir z Lusławic, Kończysk i Tropsztyna,
z rodu Ośmiorogów-Gierałtów, przyznających się do
pokrewieństwa ze św. Świeradem, czyni fundacje dla kościoła w Tropiu; podobnie w 1284 r.
czyni jego potomek Paweł z Gołczyna, czyli Zakliczyna.
2 połowa
XIII w. - niszczenie romańskiego kościoła
w Tropiu przez oddziały tatarsko-mongolskie.
Wiek XIV
1307 r. - w dokumencie
Władysława Łokietka wspomniana jest miejscowość Tropie pod nazwą Sanctus Sweradus, czyli
Święty Świerad.
1325 r. i następne dziesięciolecia - nazwa
Święty Świerad pojawia się w Aktach Kamery
Apostolskiej z corocznego poboru dziesięciny papieskiej. W dokumentach
kościelnych i świeckich ta nazwa zanikła dopiero w drugiej połowie XVII wieku.
1325 r. - Na podstawie wysokości płaconej dziesięciny
papieskiej na utrzymanie Ziemi Świętej można obliczyć, że parafia Święty Świerad, czyli Tropie,
jest aż do tego czasu bardzo wielką parafią. Wówczas bowiem musiała wpłacić najwyższą w tym rejonie
Małopolski kwotę
- po Podegrodziu, Bochni, Nowym Sączu i Wojniczu
- 51 skojców. To ponad pięciokrotnie więcej niż płaciła wówczas
statystyczna parafia diecezji krakowskiej - 9,5 skojca. Według ustaleń - liczba
ludności parafii wynosiła wówczas około 3.750. W następnych latach
wysokość dziesięciny raptownie zmalała, zapewne w związku ze
zmianą uposażenia parafii po powstaniem
wielu nowych w tym rejonie.
1375 r. - imię św. Świerada i obchód jego
wspomnienia liturgicznego pod datą 17 lipca zanotowano w sporządzonym w Dębnie dla
kościoła św. Małgorzaty "Antyfonarzu", zachowanym do dziś w Preszowie
na Słowacji.
Wiek XV
1400 r. - za czasów proboszczowania w Tropiu
ks. Michała z Ośmiorogów-Gierałtów Chebda z zamku Tropsztyn/Tropie z żoną Czochną, też z
Ośmiorogów-Gierałtów, fundują w Tęgoborzy klasztor ku czci św. Justa,
pustelnika, podobno
kolejnego ucznia św. Świerada.
Około 1427 r.
powstaje Brewiarz krakowski ze wspomnieniem św. Świerada w kalendarzu
świętych pod datą 17 lipca i w litanii do Wszystkich Świętych.
Około
1461-1462 r.
wielki średniowieczny historyk Jan
Długosz przebywa w pobliżu Tropia, nawiedza dawną pustelnię św. Świerada i pozostawia
o Tropiu i świetym zapiski w Księdze uposażeń, w
Historii i w Żywotach biskupów płockich.
Wiek XVI
1563
r. - kościół w Tropiu przechodzi z rąk Chebdów z Tropsztyna pod patronat ariańskich panów Gabońskich-Rąbkowskich,
co na długo kładzie kres kościelnym kontaktom między Tropiem a słowacką
Nitrą.
1565 r. - wizytator notuje o dewastacji
parafii w Tropiu przez arian (od ok. 1563 do 1603 r.).
1596 r. - wizytator parafii notuje zanik
od trzydziestu lat,
od czasów arian w Tropiu, zwyczaju przysyłania dla Kościoła daru wina
mszalnego z węgierskiej Nitry, o którym inni później pisali, że było
wyrazem wdzięczności dla Tropia za św. Świerada, miało sławę
cudownego leku przeciw chorobom gorączkowym i pochodziło z winnicy zasadzonej dla celów
liturgicznych osobiście rękami naszego świętego.
Wiek XVII
1603
r. - powrót kościoła do
rąk katolików.
1609 r. - kleryk bernardyński w Krakowie Marcin Barański publikuje żywot świętych
pustelników Świerada, Benedykta i Justa z Tęgoborzy;
błędnie jednak odczytuje informacje zakonników z Góry św. Justa w Tęgoborzy co do
położenia tej góry, na której miał mieć pustelnię św. Just (rzekomo w pobliskim
Łobzowie), oraz co do miejsca urodzenia św. Świerada (rzekomo w Opatowcu nad Wisłą, zamiast Opatkowic/Opatowca, czyli Zakliczyna n. Dunajcem),
co daje
początek tradycji o nadwiślańskim pochodzeniu tego
świętego.
Barański na podstawie opowiadań zakonników z Góry św. Justa w
Tęgoborzy zanotował też o cudownej obronie wiernych
katolików w tropskim kościele przed atakiem arian, dokonanej przez św. Świerada
w roku 1569.
1620 r. - kameduła z Florencji Tomasso Mini, korzystając z danych Marcina Barańskiego i krakowskich marków z
Góry św. Justa, notuje o napisie w tropskiej świątyni, rejestrującym Kazimierza
Odnowiciela jako fundatora kościoła w Tropiu około 1045 r. i św. Stanisława
męczennika jako konsekratora kościoła około roku 1073.
1624 r. - dokonano podziału ziemskich dóbr panów z Tropsztyna/Tropia wzdłuż Dunajca. Ród Chebdów przestaje mieć prawo
patronatu do kościoła w Tropiu.
 |
1626 r. - rodzina Ośmiorogów-Gierałtów ofiaruje dla kościoła w Tropiu wielki obraz adoracji Maryi przez świętych Świerada i Benedykta, z herbem rodowym u kolan św. Świerada; wtedy też do księgi metrykalnej parafii wprowadzono tzw. zapiskę tropską, podkreślającą kościelne fundacje tego rodu i jego związek pokrewieństwa ze św. Świeradem. |
Na przedstawionym fragmencie obrazu
z roku 1626, a więc przed przebudową: Kościół posiada wówczas charakterystyczną
wieżę, pierwotną ścianę zachodnią z dwoma romańskimi oknami w formie biforium,
oknami romańskimi także od południa i kaplicą (szerszą niż dzisiejsza zakrystia);
pod kościołem - dąb z charakterystyczną wnęką w pniu, a w tle kościoła -
rozmaite zabudowania, jedno, z których jedno, po prawej ręce, z kopulastym
zadaszeniem. Fantazja malarza, czy jakaś historyczna rzeczywistość?
1634 r. - za staraniem proboszcza Jakuba Kazimierskiego,
proboszcza Świętego Świerada, i szlachcica Jana Wiernka z Witowic dokonano wielkiego remontu i rozbudowy kościoła w Tropiu
W
1641 r.
- po remoncie i
rozbudowie kościoła w Tropiu biskup krakowski Tomasz Oborski ponownie go konsekruje,
dodając mu
patronat św. Benedykta, pustelnika.
Wiek XVIII
1728 r. - wizytator parafii Tropie
poleca proboszczowi w Tropia, żeby zabezpieczył miejsce, gdzie lud czci
pustelniczą siedzibę św. Świerada, oraz źródło, z którego miał on czerpać wodę.
Około
1765 r.
miejsce pustelniczego życia św. Świerada zabezpieczono kaplicą. Wtedy dla ołtarza w kaplicy-pustelni powstaje łaskami słynąca rzeźba św. Świerada,
a dla ołtarza w kościele - obraz jego
ucznia, św. Benedykta; obydwa obiekty są dziś czczone w kościele
w ołtarzu bocznym.
Wiek XIX
1830 r. - powstaje kamienna
rzeźba św. Świerada, ustawiona do dziś na ołtarzu w pustelni,
w miejsce pierwotnej, drewnianej.
Po
1840 r.
- wielkie
przebudowy budynków parafialnych, budowa głębokiej, kutej w skale studni
podwórkowej, a w 1891 rozbudowa plebanii.
Wiek XX
W
1936 r. przetopiono bardzo
stary dzwon „św. Urban” (ku czci pustelnika Urbana, ucznia św. Świerada) i z
niego odlano dzwon „Św. Andrzej Świerad” dla upamiętnienia 900-lecia jego śmierci.
Inicjatorem fundacji był ówczesny
ks.
proboszcz Józef Wałek.
W latach 1946-1980 proboszczem w Tropiu był
ks.
Władysław Sołtys, bardzo zasłużony dla
odrodzenia kultu św. Świerada w Tropiu i odnowienia obiektów sanktuarium.
W
latach 1958-1966 w
Tropiu wielkie badania naukowe: historyczne H. Kapiszewskiego i J.T. Milika, i archeologiczne A. Żakiego, S. Kozieła, S. Świszczo-wskiego i J. Dutkiewicza; ich plonem była bogata literatura naukowa, nowe spojrzenie na dzieje tropskiego
ośrodka religijnego oraz pewnego
rodzaju eksplozja kultu św. Świerada.
W
1959 r. kościół w Tropiu
otrzymuje od biskupa Nitry relikwie św. Świerada.
W
1966 r. świętych pustelników
Świerada i Benedykta ogłoszono współpatronami tarnowskiej diecezji, a przy
Pustelni odbyła się diecezjalna uroczystość ku czci Tysiąclecia Chrztu Polski,
z udziałem i kazaniem abpa Karola Wojtyły.
W
1975 r. w Tropiu uroczystość
diecezjalna ku czci Jubileuszu Zbawienia.
W
1983 r. w Tropiu Jubileusz
900-lecia kanonizacji śś. Świerada i Benedykta, z udziałem ks. kard. Prymasa,
kard. Macharskiego i prawie całego episkopatu Polski, a z zagranicy abpa J. Tomko,
późniejszego kardynała – prefekta Kongregacji Ewangelizacji Narodów.
Jan Paweł II napisał
okolicznościowy list. Ks. Prymas pobłogosławił Dom Pielgrzyma.
Została
oddana do użytku Kalwaria polskich świętych w lesie między źródłem św. Świerada a kościołem.
W 1985, w roku Apostołów Słowian, śś.
Cyryla i Metodego, Patronów Europy rozpoczęto budowę kościoła, poświęconego ich
czci, w Roztoce-Brzezinach na terenie parafii Tropie, dla upamiętnienia naukowej
tradycji o śladach misji metodiańskiej w rejonie Dunajca na obrzeżach Państwa
Wiślan w IX wieku.
W
1992 r. zostały przywrócone
regularne osobiste kontakty z ośrodkami kultu św. Świerada w Nitrze i wspólne
obchodzenie uroczystości odpustowych w Tropiu i w Nitrze.
W
1998 r. w Tropiu obchód 1000-lecia życia św. Świerada w
Tropiu. Odbyło się międzynarodowe sympozjum naukowe „Św. Świerad i jego czasy”
(wydanie książkowe 2001 r. zostało wprowadzone na listę podstawowych lektur na
UJ i kilku innych wyższych uczelniach w Polsce). Wykonano i poświęcono Różaniec polskich świętych.
Powstały z tej okazji dwa krótkometrażowe filmy telewizyjne: „Genius loci” i „Różaniec”,
a potem trzeci: "Spełnione marzenia", kilkadziesiąt razy prezentowane w TV Kraków. Urządzono nowy plac na
większe uroczystości z ołtarzem żaglowym na brzegu jeziora pod kościołem.
Rok 1999 bp. pomocniczy z Nitry
Franciszek Rabek celebruje sumę odpustową w Tropiu i wygłasza kazanie.
Jubileuszowy rok 2000 w
Sanktuarium obchodzony jest pod hasłem: "Święci Świerad i Benedykt na przełomy
tysiącleci 1000 i 2000 r."
Wiek XXI
29 stycznia 2002 r. wichura niszczy stary dach na kościele w Tropiu. Nowy wykonano w ciągu nieomal jednego miesiąca; katastrofa, a zwłaszcza jej pozytywne zakończenie, zostały w ostateczności odczytane jako kolejny cud, zdziałany za sprawą św. Świerada. Do początku lutego 2003 r. parafia wypłaciła resztę zadłużenia Tatrzańskiej Firmie budowlanej za wykonanie nowego pokrycia dachowego na kościele, dzwonnicy i przykościelnej kaplicy po zeszłorocznej katastrofie. W samą rocznicę tego wydarzenia.
28 grudnia 2002 r. :
 |
Dekret
Biskupa Tarnowskiego, zatwierdzający Sanktuarium Świętych Pustelników Świerada i Benedykta
jako diecezjalne. Dekret, uwzględniając autentyczność historycznych faktów, dotyczących początku i rozwoju kultu Świętych Pustelników i aktualną pobożność ludu, akceptuje funkcjonowanie kościoła w Tropiu jako sanktuarium diecezjalne według wymogów prawa kanonicznego i zachęca wiernych do pielgrzymowania do tej sanktuaryjnej świątyni. Otwórz, przeczytaj! |
27
maja 2003 r. dokonały się w Tropiu trzy wielkie wydarzenia:
Pierwsze - to naukowa
konferencja na temat chrześcijańskiej kultury,
a raczej
obecności Chrystusa w kulturze słowiańskiej
dawniej i dziś. Dwunastu prelegentów,
przeważnie profesorów krakowskich uczelni, zwłaszcza z Akademii
Pedagogicznej. W konferencji uczestniczyło 70 około
słuchaczy, głównie nauczyciele z okolicy, i młodzież
szkolna.
Drugie - to pierwszy międzynarodowy zjazd przedstawicieli szkół im. śś. Świerada i Benedykta. W spotkaniu
uczestniczyły cztery takie szkoły: z Nitry i z Trenczyna
(Słowacja), Witowic Dolnych i Wytrzyszczki
(Polska). Delegacje szkół słowackich nawiedziły zaprzyjaźnione z nimi
szkoły polskie oraz brały wspólny udział w wielkim
zgromadzeniu religijnym w Tropiu: w uczczeniu
Ikony Przemienionego Chrystusa w trakcie jej
peregrynacji w tropskim sanktuarium śś.
Pustelników Świerada i Benedykta. Słowacy na
pewnym odcinku drogi nieśli obraz, zorganizowali część adoracji w swoim
języku, a ich dwaj kapłani uczestniczyli w koncelebrze
z Biskupem.
Trzecie - to uroczystość peregrynacji Ikony Przemienionego Chrystusa.
Obejmowała ona procesję od promu do kościoła, adorację Oblicza
Chrystusa, Mszę, i znów procesję z Ikoną
ku promowi. Miłym akcentem był udział chóru Immaculata z Nowego
Sącza, a zwłaszcza młodzieżowego zespołu z teatru
"Nie teraz" z Tarnowa, wykonującego taneczne gesty powitalne i pożegnalne wobec Ikony. Gratulujemy!
Ciąg dalszy Kalendarza historycznego zobacz na stronach:
Wydarzenia
nowe w Parafii i Sanktuarium
Powrót do początku tej strony
Str.pryw.-genealog.
PIETRZAKOWIE.Pietrzak,
JANIKOWIE.Janik,
FIUTOWIE,
SZLAGOWIE Nadto:
Gierałt.GIERAŁTOWIE